Ukraina broni się przed napaścią Rosji na jej terytorium. Rząd federalny wspiera – w ścisłym porozumieniu ze swymi partnerami i sojusznikami – wojsko ukraińskie, dostarczając zarówno wyposażenie, jak i broń.
Jakiej broni potrzebuje Ukraina?
Ukraina potrzebuje wiele różnych systemów uzbrojenia, aby móc bronić się przed rosyjskimi atakami z lądu, powietrza i morza. Rząd federalny – z kolei w ścisłym porozumieniu ze swymi partnerami oraz rządem Ukrainy – w przypadku dostaw broni zawsze kierował się podstawową zasadą, że udostępnia broń, która jest do dyspozycji, jest zbędna, którą można szybko dostarczyć i w Ukrainie efektywnie wykorzystać.
Co dostarczył rząd federalny Ukrainie?
Z zasobów Bundeswehry rząd federalny już krótko po rosyjskiej napaści na Ukrainę dostarczył jej broń przeciwpancerną, rakiety przeciwlotnicze, karabiny maszynowe, amunicję, pojazdy oraz inne wyposażenie wojskowe.
Ponadto Niemcy wyraziły zgodę na eksport samobieżnych dział przeciwlotniczych typu Gepard, a także dostarczy siedem dział artyleryjskich typu samobieżna haubicoarmata 2000. Te ostatnie zostaną przekazane, gdy ukraińscy żołnierze będą już przeszkoleni w obsłudze tych dział.
Dlaczego Niemcy nie dostarczą jeszcze więcej?
Zakres dostaw sprzętu z zasobów Bundeswehry jest ograniczony. – Na początku dostarczaliśmy Ukrainie broń z naszych własnych zasobów. W międzyczasie zorientowaliśmy się, że dotarliśmy do granic naszych możliwości – powiedział kanclerz federalny Olaf Scholz.
Bundeswehra dostarczyła to, co mogła, nie ograniczając własnych zdolności bojowych. W obliczu aktualnej sytuacji zagrożenia dostawy z zasobów Bundeswehry nie mogą odbywać się kosztem obrony kraju i w ramach sojuszu – także mając na uwadze zobowiązania sojuszu na wschodniej flance NATO.
Co ponadto robią Niemcy?
Ponieważ zasoby Bundeswehry nie pozwalają na dalsze przekazywanie ciężkiego sprzętu, rząd federalny zadecydował, że znacznie zwiększy środki na realizowaną przez rząd federalny tak zwaną inicjatywę wzmacniania. W jej ramach przekazuje się na rzecz Ukrainy ponad miliard euro, tak aby mogła zakupić potrzebny sprzęt wojskowy z produkcji przemysłowej. – Nasze dostawy wpisują się w to, co ze swej strony zrobili nasi najbliżsi sojusznicy i przyjaciele – powiedział Olaf Scholz. – Naszym wspólnym celem jest w dalszym ciągu wzmacnianie wojska ukraińskiego na tyle, aby mogło skutecznie bronić się przed rosyjską napaścią.
Czy rząd federalny wspiera także partnerów NATO, którzy przekazują Ukrainie systemy uzbrojenia?
Ukraina wykorzystuje głównie systemy uzbrojenia konstrukcji radzieckiej lub rosyjskiej. W tym zakresie w kraju działa już funkcjonujący łańcuch logistyczny zarówno na potrzeby eksploatacji, jak i utrzymania tych systemów. Obejmuje on również amunicję i części zamienne.
Także niektórzy wschodnioeuropejscy partnerzy NATO dysponują jeszcze takimi systemami uzbrojenia, które wykorzystywane są również w ukraińskim wojsku. Poza tym sprzęt ten mógłby zostać wykorzystany od razu bez dodatkowego szkolenia ukraińskiej armii.
Jeżeli te państwa NATO zdecydują się na oddanie swojego sprzętu Ukrainie, wówczas Niemcy byłyby gotowe w ramach tzw. „wymiany okrężnej ” uzupełnić powstałe luki także poprzez dostawy broni ciężkiej wyprodukowanej w Niemczech.
Dlaczego rząd federalny nie podaje konkretnych szczegółów dotyczących dostaw broni?
Zarówno transport, jak i ludzie dostarczający sprzęt, muszą być chronieni i nie mogą być narażani na ataki Rosji. Z uwagi na te względy bezpieczeństwa rząd federalny nie podaje konkretnych szczegółów dotyczących dostaw broni.
W jaki sposób podejmowane są decyzje dotyczące dostaw broni?
Punktem wyjścia jest wystosowanie przez Ukrainę zapotrzebowania. Następnie zapotrzebowania te są rozpatrywane. Ministerstwo Obrony decyduje, czy sprzęt może zostać przekazany. W dalszej kolejności prośba o decyzję kierowana jest do Urzędu Kanclerza Federalnego, Federalnego Ministerstwa Spraw Zagranicznych oraz Federalnego Ministerstwa Gospodarki i Ochrony Klimatu. Po wydaniu pozytywnej decyzji przygotowywana jest wysyłka sprzętu.
Dlaczego rząd federalny odszedł od swojego dotychczasowego restrykcyjnego stanowiska w sprawie eksportu broni?
Napadając na Ukrainę, Rosja stworzyła nową rzeczywistość, która zmieniła ład bezpieczeństwa w Europie. W swoim oświadczeniu rządowym w dniu 27 lutego 2022 roku kanclerz federalny Olaf Scholz powiedział: „Dzień 24 lutego 2022 roku wyznacza cezurę w dziejach naszego kontynentu. Dokonując napaści na Ukrainę, Putin nie tylko chce wymazać niepodległy kraj z mapy świata. Niszczy on europejski ład bezpieczeństwa, jaki istniał przez prawie pół wieku od przyjęcia Aktu Końcowego z Helsinek.
Olaf Scholz powiedział też: „Musimy wspierać Ukrainę w tej rozpaczliwej sytuacji. Dlatego rząd federalny odszedł od wiodącej zasady niedostarczania broni do regionów objętych kryzysem.” I dalej: „Od razu na początku wojny działaliśmy zdecydowanie, przyjmując pakiet sankcji o niespotykanym dotąd rozmiarze i podejmując decyzję, aby po raz pierwszy dostarczyć dużą ilość broni do tego objętego wojną kraju. Wielu w Europie poszło za naszym przykładem”. Wobec napaści na Ukrainę dostarczanie broni było słuszne i potrzebne, aby Ukraina mogła się bronić.
Czym kieruje się rząd federalny, podejmując decyzje?
Rząd federalny wciąż podkreślał swoją pełną solidarność z Ukrainą i zapewnił jej jak największe wsparcie. Mając na uwadze wszystkie rodzaje pomocy – czy to wojskową czy humanitarną – Niemcy działają w tym zakresie w ścisłym porozumieniu ze swoimi partnerami w Europie oraz po drugiej stronie Atlantyku. – Działanie Niemiec w pojedynkę byłoby błędem – powiedział w kwietniu kanclerz federalny Olaf Scholz. – Nasza jedność i spójność jako partnerów są siłą, jaką mamy.
Przy całej solidarności z Ukrainą trzeba koniecznie zapobiec bezpośredniemu zaangażowaniu w działania wojenne. Również i tu Niemcy są zgodne ze swoimi partnerami. – Naszym obowiązkiem jako szefów państw i rządów jest, aby jednocześnie zapobiec rozlaniu się wojny na inne kraje. Dlatego NATO nie może i nie będzie angażować się bezpośrednio w wojnę – podkreślił kanclerz.
Jakie reguły obowiązują przy wywozie broni wojennej?
W przypadku komercyjnych dostaw broni wojennej wyprodukowanej przez niemieckie firmy – a więc przy bezpośrednich zamówieniach Ukrainy w niemieckich przedsiębiorstwach zbrojeniowych – przedsiębiorstwa przemysłowe muszą złożyć w Federalnym Ministerstwie Gospodarki i Ochrony Klimatu odpowiedni niesformalizowany wniosek o udzielenie koniecznego zezwolenia na wywóz broni wojennej. Ponadto zgodnie z ustawą o stosunkach gospodarczych z zagranicą trzeba złożyć w Federalnym Urzędzie Gospodarki i Kontroli Eksportu (BAFA) wniosek o zezwolenie, które wydawane jest bezpośrednio po udzieleniu zezwolenia na wywóz broni wojennej do Ukrainy.
Co oznacza tak zwana klauzula końcowego przeznaczenia w przypadku dostarczania broni?
Dawniej Niemcy przekazywały niepotrzebną broń z zasobów Bundeswehry oraz byłej Narodowej Armii Ludowej NRD swoim europejskim partnerom. Według tak zwanej klauzuli końcowego przeznaczenia państwa, które broń otrzymały, mogą ją przekazać państwom trzecim jedynie za zgodą rządu federalnego. W ten sposób Ukraina otrzymała na przykład haubice armii estońskiej, czy też bojowe wozy piechoty z Czech, które pierwotnie wykorzystywane były przez Narodową Armię Ludową.
Czy Niemcy pomagają także w ramach Unii Europejskiej?
Tak – Niemcy uczestniczą w Europejskim Instrumencie Pokojowym (European Peace Facility, EPF). Decydującą wartość dodaną stanowi przy tym dopiero stworzona możliwość wzmocnienia sił zbrojnych krajów partnerskich UE poprzez celowe dostawy sprzętu i uzbrojenia. Wsparcie dla Ukrainy przekazywane jest w formule bilateralnej przez kraje członkowskie UE na zasadzie bilateralnej. Po udzieleniu wsparcia można złożyć wniosek o zwrot środków za pośrednictwem instrumentu EPF. Niemcy proporcjonalnie płacą obowiązkowe składki, zasilając Europejski Instrument Pokojowy, i tym samym wspierają także działania innych europejskich partnerów na rzecz Ukrainy.