Aby móc rozporządzać spadkiem położonym w Niemczech, często wymagany jest dowód statusu spadkobiercy i udziału w spadku. Jeśli spadek jak np. nieruchomości, ubezpieczenia, wkłady bankowe znajdują się wyłącznie w Niemczech, wystarczy stwierdzenie nabycia spadku. Jeśli spadek znajduje się jednocześnie w innym kraju europejskim, dla którego obowiązuje unijne rozporządzenie spadkowe (państwa członkowskie UE z wyjątkiem Irlandii i Danii) dowodem dziedziczenia jest europejskie poświadczenie spadkowe.

W niektórych przypadkach po spadkodawcach mieszkających w Niemczech jako dowód dziedziczenia w Niemczech wystarczy otwarty testament, tzn. testament wraz z protokołem otwarcia przez sąd.

Stwierdzenie nabycia spadku i europejskie poświadczenie spadkowe może zostać wydane przez właściwy sąd spadkowy (w Niemczech są to sądy lokalne) na podstawie wniosku, który musi zawierać zapewnienie z mocą przyrzeczenia.

Przygotowanie wniosku oraz udokumentowanie zapewnienia z mocą przyrzeczenia jest możliwe w określonych niemieckich przedstawicielstwach dyplomatycznych, w Polsce jest to ambasada w Warszawie (dla województwa mazowieckiego, pomorskiego, warmińsko-mazurskiego, kujawsko-pomorskiego, podlaskiego, łódzkiego, lubelskiego) oraz konsulat generalny we Wrocławiu (dla województwa dolnośląskiego, opolskiego, śląskiego, lubuskiego, wielkopolskiego, małopolskiego, świętokrzyskiego, podkarpackiego, zachodniopomorskiego).

Proszę wziąć pod uwagę, iż za przygotowanie wniosku jak również za sporządzenie dokumentu urzędowego pobierana jest opłata. Opłata nie jest zależna od wartości spadku, lecz od przedstawicielstwa (patrz zestawienie opłat).

Dodatkowe opłaty za ustne tłumaczenie pobierane są, jeśli sporządzenie wniosku o dokument stwierdzający nabycie spadku w formie dokumentu urzędowego nastąpi w języku innym niż niemiecki, czyli np. w języku polskim.

Proszę postępować zgodnie z następującymi instrukcjami:

• W celu przygotowania wniosku proszę najpierw przesłać pocztą (nie drogą mailową) umieszczony tutaj  kwestionariusz, wypełniony starannie i kompletnie. Proszę dołączyć kopie aktów urodzenia i zgonu spadkodawcy oraz wszystkich wchodzących w rachubę krewnych (również tych nieżyjących), kopie ewentualnych testamentów, umów dziedziczenia oraz wyciągów z ksiąg wieczystych. Jeśli polski lub niemiecki sąd wydał już decyzję w tej sprawie spadkowej, proszę o jej dołączenie.
  Odpisy aktów stanu cywilnego i przede wszystkim testamenty w językach obcych wymagają uwierzytelnionego tłumaczenia na język niemiecki. Z reguły do złożenia wniosku o stwierdzenie nabycia spadku wystarczające są wielojęzyczne odpisy skrócone. 
• Proszę czekać na kontakt z naszej strony: niekiedy trzeba wyjaśnić jeszcze pewne kwestie lub uzupełnić dane i dokumenty.
• Jeśli wszystko jest kompletne, nawiązujemy z Państwem kontakt w celu uzgodnienia terminu sporządzenia dokumentu urzędowego.  Terminy te są niezależne od elektronicznego systemu rezerwacji terminów ambasady czy konsulatu, tzn. nie mogą Państwo przez ten system zarezerwować terminu wizyty w celu potwierdzenia dziedziczenia czy sporządzenia dokumentu urzędowego.
• Na umówiony termin proszę przynieść oryginały wszystkich aktów stanu cywilnego oraz dokumentów, jak również dowód osobisty.
• Po sporządzeniu wniosku w formie dokumentu urzędowego, otrzymany wniosek przesyłają Państwo wraz ze wszystkimi oryginalnymi dokumentami do właściwego sądu spadkowego. Stamtąd po uregulowaniu należnych opłat otrzymają Państwo stwierdzenie nabycia spadku wzgl. europejskie poświadczenie spadkowe.

Spadki oraz sprawy spadkowe są częścią życia, dlatego związane z nimi procedury administracyjne i procesy urzędowe są zaprojektowane w taki sposób, aby każdy obywatel był w stanie je załatwić. W trakcie sporządzania dokumentu urzędowego omawiamy z Państwem poszczególne kwestie oraz tekst wniosku, przed złożeniem zapewnienia w miejsce przyrzeczenia zostaną Państwo pouczeni o jego znaczeniu. Włączanie do sprawy adwokatów czy radców prawnych nie jest zatem konieczne, reprezentacja przez adwokatów, radców prawnych lub inne osoby trzecie przy składaniu zapewnienia z mocą przyrzeczenia jest nawet ustawowo wykluczona.

Dowód dziedziczenia (stwierdzenie nabycia spadku lub europejskie poświadczenie spadkowe) wydaje sąd spadkowy na podstawie złożonego wniosku w trybie procedury pisemnej.

Nie muszą Państwo zatem jechać do Niemiec i brać udziału w rozprawie sądowej.

Wniosek nie może zostać zmieniony ani ponownie zinterpretowany przez sąd, dlatego ważne jest, aby wszystkie dane były już kompletne w momencie sporządzania wniosku w formie dokumentu urzędowego.

Posiadając dowód dziedziczenia można dokonać podziału spadku oraz jego przeniesienia, np. w niemieckich lub polskich wydziałach ksiąg wieczystych.

Niemieckie przedstawicielstwa dyplomatyczne za granicą nie mogą udzielać wiążących informacji w kwestiach prawa podatkowego dotyczącego spadków. Kwoty wolne od podatku są dość wysokie dla najbliższej rodziny (obecnie dla partnerów/małżonków 500 000 EUR, na dziecko 400 000 EUR) i są wystarczające dla większości spadków.

Według niemieckiego prawa spadkowego z chwilą otwarcia spadku (śmierć osoby) spadek przechodzi na spadkobierców. Spadek obejmuje sukcesję prawną i majątkową po zmarłym, co oznacza, że ​​zgodnie z prawem niemieckim dziedziczyć można również długi.

Od momentu dowiedzenia się o spadku spadkobiercy mają 6 tygodni (jeśli mieszkają za granicą: 6 miesięcy) na odrzucenie spadku, po czym stają się spadkobiercami (zobacz nasze informacje na temat odrzucenia spadku). W celu udowodnienia wobec osób trzecich prawa do dziedziczenia może zostać wydane stwierdzenie nabycia spadku lub europejskie poświadczenie spadkowe, ale prawo do dziedziczenia istnieje również przed wydaniem dowodu dziedziczenia, jak również bez takiego dowodu, i nie jest nim uwarunkowane.

Jeżeli po danej osobie dziedziczy kilku spadkobierców, tworzą oni wspólnotę spadkobierców. Zwykle wystarczy, aby jeden spadkobierca wystąpił z wnioskiem o wspólne poświadczenie dziedziczenia dla wszystkich współspadkobierców. Nie jest do tego wymagane pełnomocnictwo od współspadkobierców. Sąd może jednak włączyć wszystkich uczestników, co może skutkować przedłużeniem postępowania, zwłaszcza w sprawach z odniesieniem do zagranicy. Wskazane jest zatem, aby do wniosku przyłączyli się wszyscy współspadkobiercy.

Jest też możliwe złożenie wniosku o wydanie dokumentu stwierdzającego nabycie części spadku tylko dla jednego spadkobiercy lub dla części wspólnoty spadkobierców. Proszę jednak mieć na uwadze, że do momentu podziału spadku spadkobiercy mogą rozporządzać spadkiem tylko wspólnie, w związku z czym dokument stwierdzający nabycie części spadku często nie jest wystarczający do wypłaty majątku spadkowego lub przeniesienia własności nieruchomości.

Zapewnienie z mocą przyrzeczenia wymagane w postępowaniu spadkowym musi złożyć osobiście przynajmniej jeden spadkobierca, sąd może jednak zażądać go od wszystkich spadkobierców. W praktyce wystarczy zapewnienie z mocą przyrzeczenia złożone przez wnioskodawcę.

W przypadku dziedziczenia po 17.08.2015 właściwe prawo spadkowe ustalane jest zgodnie z unijnym rozporządzeniem spadkowym według ostatniego miejsca zwykłego pobytu spadkodawcy. W przypadku dziedziczenia do dnia 16.08.2015 zastosowanie ma prawo spadkowe państwa, którego obywatelem był zmarły zgodnie ze starymi przepisami krajowymi – opartymi na niemieckim międzynarodowym prawie prywatnym.

Przepisy dotyczące następstwa prawnego mogą się różnić w poszczególnych krajach i znacznie różnić się od niemieckich przepisów spadkowych.

W niemieckim prawie spadkowym liczba grup dziedziczenia ustawowego nie jest ograniczona. Jeśli zmarły nie ma dzieci, rodziców lub rodzeństwa, dziedziczą dziadkowie i ich zstępni, w razie ich braku dziedziczą pradziadkowie i ich zstępni itd. Do dziedziczenia w Niemczech przez Skarb Państwa dochodzi bardzo rzadko.

Wybór prawa

Każdy, kto ma miejsce zwykłego pobytu za granicą, ale nadal chciałby, aby na wypadek śmierci obowiązywało prawo spadkowe kraju, którego jest obywatelem – czyli np. jako Niemiec mieszkający w Polsce, chciałby dla swojego majątku ustanowić dziedziczenie według niemieckiego prawa spadkowego – musi dokonać odpowiedniego wyboru prawa. (Bez wyboru prawa obowiązywałoby polskie prawo spadkowe).

Oświadczenie o wyborze prawa musi być dokonane w formie rozrządzenia na wypadek śmierci – zazwyczaj jest to testament – ​​albo przynajmniej wynikać z postanowień takiego rozrządzenia na wypadek śmierci. Dla pewności zaleca się dokonanie wyraźnego wyboru prawa.

Wybór prawa dokonany przed 17 sierpnia 2015 r., np. na rzecz prawa państwa, którego obywatelem jest osoba podejmująca decyzję, zachowuje moc po 17 sierpnia 2015 r.

Rozrządzenia na wypadek śmierci

Jeśli chodzi o formę testamentów, konwencja haska o formie testamentów ma zastosowanie zarówno do Niemiec, jak i do Polski od lat 60. XX wieku. Jej zapisy były podstawą wymogów formalnych dla testamentów w unijnym rozporządzeniu spadkowym, które stosuje się do spadków od 17.08.2015, tak więc istniejące rozrządzenia zazwyczaj spełniają te szerokie wymogi formalne.

Należy pamiętać, że zarówno zgodnie z prawem niemieckim, jak i polskim testamenty prywatne nadal muszą być w całości sporządzone odręcznie i własnoręcznie podpisane.

Jeżeli sporządzili już Państwo jeden lub więcej testamentów przed 17.08.2015  (ewentualnie w oczekiwaniu na odrębne postępowanie spadkowe w różnych krajach), powinni je Państwo sprawdzić pod kątem obowiązującego obecnie unijnego rozporządzenia spadkowego oraz jednolitych przepisów spadkowych, a jeśli to konieczne, dokonać zmian, sporządzić od nowa lub na przykład uzupełnić o wybór prawa.

Wszystkie informacje zawarte w tym tekście oparte są na stanie wiedzy w momencie pisania tekstu.

Nie można zagwarantować kompletności i poprawności, w szczególności ze względu na zmiany, które zaszły w międzyczasie.