Osoby prześladowane przez reżim nazistowski przymusowo pozbawione obywatelstwa i ich potomkowie mogą w drodze nadania ponownie uzyskać w Niemczech obywatelstwo. Na mocy decyzji Federalnego Trybunału Konstytucyjnego rozszerzono krąg osób do tego uprawnionych.

Przepisy szczególne w sprawie przywrócenia obywatelstwa dotyczą osób prześladowanych przez reżim nazistowski, które zostały pozbawione obywatelstwa niemieckiego z powodów politycznych, rasowych lub religijnych między 30 stycznia 1933 r. a 8 maja 1945 r. W ramach zadośćuczynienia osobom tym i ich potomkom przysługuje prawo do uzyskania obywatelstwa przez nadanie zgodnie z art. 116 ust. 2 zdanie 1 Ustawy Zasadniczej.

Szczegółowe informacje na ten temat znajdą Państwo na stronie internetowej Federalnego Urzędu Administracyjnego.

Na mocy decyzji Federalnego Trybunału Konstytucyjnego z dnia 20.05.2020 r. – 2 BvR 2628/18 – został rozszerzony krąg osób uprawnionych do uzyskania obywatelstwa na podstawie art. 116 ust. 2 zdanie 1 Ustawy Zasadniczej.

Potomkami w myśl art. 116 ust. 2 zdanie 1 Ustawy Zasadniczej są od teraz także:

• dzieci pochodzące z małżeństwa urodzone przed 1 kwietnia 1953 r., których matka była Niemką przymusowo pozbawioną obywatelstwa i których ojciec był cudzoziemcem,
• dzieci pozamałżeńskie urodzone przed 1 lipca 1993 r., których ojciec był Niemcem przymusowo pozbawionym obywatelstwa i których matka była cudzoziemką.

Osoby, których to dotyczy i których wniosek o nadanie obywatelstwa na podstawie art. 116 ust. 2 zdanie 1 Ustawy Zasadniczej zgodnie z dotychczasowym orzecznictwem został w przeszłości oddalony, mogą ponownie wystąpić z nieformalnym wnioskiem. Ambasada / Konsulat Generalny chętnie służy w tej sprawie pomocą.

Ponadto Federalne Ministerstwo Spraw Wewnętrznych już z dniem 30 sierpnia 2019 r. wprowadziło w życie dwa obszerne zarządzenia umożliwiające nadanie obywatelstwa w drodze uproszczonej procedury żyjącym za granicą potomkom Niemców prześladowanych przez reżim nazistowski, którym nie przysługuje prawo do przywrócenia obywatelstwa na podstawie art. 116 ust. 2 Ustawy Zasadniczej. W dniu 20.08.2021 r. weszła w życie Czwarta Ustawa zmieniająca Ustawę o obywatelstwie (StAG), która wprowadziła nowe prawo ustawowe do przywrócenia niemieckiego obywatelstwa w ramach zadośćuczynienia.

Wejście w życie nowej Ustawy

Czwarta Ustawa zmieniająca Ustawę o obywatelstwie (StAG), która weszła w życie 20.08.2021 r., wprowadza nowe prawo ustawowe do przywrócenia niemieckiego obywatelstwa osobom, które utraciły je z powodu prześladowań przez reżim nazistowski lub wskutek nich w ogóle go nie nabyły i którym nie przysługuje do niego prawo na podstawie art. 116 ust. 2 Ustawy Zasadniczej (§ 15 StAG). Prawo do uzyskania obywatelstwa dotyczy również wszystkich potomków osób, o których mowa. 

Do uzyskania obywatelstwa na podstawie § 15 StAG uprawnione są osoby, które w związku z prześladowaniami z powodów politycznych, rasowych lub religijnych w okresie między 30.01.1933 r. a 8.05.1945 r. zrzekły się niemieckiego obywatelstwa, utraciły je albo nie mogły go nabyć:

1. osoby, które zrzekły się niemieckiego obywatelstwa przed 26.02.1955 r. lub je utraciły, np. na skutek złożenia wniosku o nadanie obywatelstwa obcego państwa, wniosku o wyrażenie zgody na zrzeczenie się obywatelstwa lub zawarcia małżeństwa z cudzoziemcem
2. osoby, które były wykluczone z ustawowej możliwości nabycia obywatelstwa niemieckiego wskutek zawarcia małżeństwa, legitymizacji lub zbiorowej naturalizacji osób narodowości niemieckiej
3. osoby, którym po złożeniu wniosku nie zostało nadane obywatelstwo lub osoby co do zasady wykluczone z możliwości uzyskania obywatelstwa, które w innym wypadku mogłyby uzyskać obywatelstwo po złożeniu wniosku lub
4. osoby, które zrezygnowały z miejsca zwykłego pobytu w Niemczech lub je utraciły, jeśli było ono ich miejscem zwykłego pobytu już przed 30.01.1933 r., lub w przypadku dzieci także po tej dacie.
   

Prawo do uzyskania obywatelstwa przysługuje również potomkom.

Dalsze informacje dotyczące nadania obywatelstwa potomkom osób prześladowanych przez reżim narodowosocjalistyczny są dostępne także na stronie internetowej Federalnego Urzędu Administracyjnego.

Informacja dotycząca nadania obywatelstwa w ramach zadośćuczynienia zgodnie z § 15 StAG

Wniosek o nadanie obywatelstwa w ramach zadośćuczynienia zgodnie z § 15 StAG – dla osób powyżej 16. roku życia

Wniosek o nadanie obywatelstwa w ramach zadośćuczynienia zgodnie z § 15 StAG – dla osób poniżej 16. roku życia

Załącznik „Przodkowie” (AV) – informacje o przodkach w sprawach dotyczących obywatelstwa