Mikołaj Frączyk, obecnie pracujący na stanowisku Dickson Instructor na Uniwersytecie Chicagowskim, studiował najpierw matematykę czystą na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie, a następnie przeniósł się na Université Paris-Sud we Francji. Po ukończeniu pracy doktorskiej w 2017 r. we Francji, pracował na stanowisku typu post-doc w Instytucie Renyi w Budapeszcie oraz w IAS (Institute for Advanced Study) w Princeton. Jesienią 2023 roku Frączyk utworzy Centrum Dioscuri w zakresie spacerów losowych w geometrii i topologii na Wydziale Matematyki i Informatyki Uniwersytetu Jagiellońskiego. Partnerem Centrum będzie Roman Sauer z Instytutu Technologicznego w Karlsruhe (KIT) w Niemczech.

Co skłoniło Pana do udziału w programie Dioscuri i założenia nowej grupy badawczej w Polsce?

Mikołaj Frączyk: Program Dioscuri oferował bardzo atrakcyjną możliwość powrotu do Polski. Warunki konkursu bardzo ułatwiają współpracę międzynarodową, a możliwość stworzenia zespołu badawczego na tak wczesnym etapie kariery jest wyjątkową okazją.

Jakiego rodzaju badania będą Panowie prowadzić w Centrum Dioscuri?

Mikołaj Frączyk: Głównym celem Centrum jest rozwijanie metod probabilistycznych i dynamicznych w celu rozwiązania kilku otwartych problemów dotyczących przestrzeni lokalnie symetrycznych, krat arytmetycznych, grup klas odwzorowań i grup przekształceń interwałowych. Przestrzenie lokalnie symetryczne, na których koncentrowała się większość moich dotychczasowych badań, są obiektami geometrycznymi o niezwykle bogatej strukturze. Dzięki interdyscyplinarnemu charakterowi badań Centrum Dioscuri będzie rozwijać współpracę z lokalnymi grupami badawczymi w tej aktywnej i konkurencyjnej dziedzinie badań, która nie ma jeszcze swojej mocnej reprezentacji w Polsce.

************************************************************************************

Latem 2022 roku Przemysław Nogły, obecnie kierownik grupy badawczej i stypendysta programu Ambizione Szwajcarskiej Narodowej Fundacji Nauki w ETH Zurich, założy Centrum Dioscuri Dynamiki Strukturalnej Receptorów na Wydziale Biochemii, Biofizyki i Biotechnologii Uniwersytetu Jagiellońskiego. Po studiach chemicznych na Uniwersytecie Opolskim biolog strukturalny wyjechał na Universidade Nova de Lisboa (Portugalia), gdzie w 2013 r. uzyskał tytuł doktora biochemii strukturalnej w ramach Marie Curie Initial Training Network. Następnie prowadził badania jako post-doc programu Marie Curie w Instytucie Paula Scherrera (Szwajcaria), po czym w 2017 r. przeniósł się do Instytutu Biologii Molekularnej i Biofizyki ETH Zurich. Wraz z Joachimem Heberle z Freie Universität Berlin, Przemysław Nogły będzie wykorzystywał w swoim Centrum Dioscuri nowe metody eksperymentalne do badania molekularnych mechanizmów działania białek.

Co skłoniło Pana do udziału w programie Dioscuri i założenia nowej grupy badawczej w Polsce?

Przemysław Nogły: Pomysł powrotu do Polski pojawił się po 14 latach pracy naukowej za granicą, gdy zapoznałem się z warunkami konkursu Dioscuri. Ten bogaty program finansowania wspiera ambitne projekty, promuje kontakty z wybitnymi niemieckimi naukowcami i jest współorganizowany przez Towarzystwo Maxa Plancka, znane z promowania doskonałości w nauce. Inne czynniki, które pomogły mi podjąć decyzję o powrocie to wciąż poprawiające się warunki do pracy naukowej w Polsce: rozwijająca się infrastruktura oraz coraz wyższy poziom uprawiania nauki, osiągany dzięki istnieniu konkurencyjnych i atrakcyjnych programów grantowych, takich jak te organizowane przez Narodowe Centrum Nauki.

Jakiego rodzaju badania będą Panowie prowadzić w Centrum Dioscuri?

Przemysław Nogły: Podczas gdy wiele receptorów jest intensywnie badanych ze względu na ich wszechobecne i krytyczne funkcje, od zbierania energii świetlnej po uwalnianie potencjału leczniczego leków, w Centrum Dioscuri zastosowana zostanie niedawno opracowana metodologia z wykorzystaniem rentgenowskich laserów na swobodnych elektronach, która w niespotykany dotąd sposób umożliwia wgląd w dynamikę strukturalną i mechanizmy molekularne białek. Krystalografia czasowo-rozdzielcza dostarczy serii migawek strukturalnych o wysokiej rozdzielczości czasowej, które będzie można złożyć w molekularny film przedstawiający działanie białka.

**********************************************************************************************

Mateusz Sikora, obecnie post-doc w Instytucie Biofizyki im. Maxa Plancka (Frankfurt), powiązany również z Uniwersytetem Wiedeńskim, studiował najpierw na Uniwersytecie Jagiellońskim, a następnie doktoryzował się w Instytucie Fizyki Polskiej Akademii Nauk w Warszawie. W 2012 r. wyjechał do Austrii i rozpoczal staz podoktorski w Instytucie Nauki i Technologii (IST Austria). Od 2017 r. pracuje w Instytucie Biofizyki im. Maxa Plancka w grupie Gerharda Hummera zajmującej się biofizyką teoretyczną, poczatkowo wspierany przez stypendium Erwina  Schrödingera finansowanego przez Austriacki Fundusz Nauki FWF. Gerhard Hummer będzie wspierał Mateusza Sikorę jako jego niemiecki partner w tworzeniu Centrum Dioscuri do Modelowania Modyfikacji Potranslacyjnych w Małopolskim Centrum Biotechnologii (Uniwersytet Jagielloński).

Co skłoniło Pana do udziału w programie Dioscuri i założenia nowej grupy badawczej w Polsce?

Mateusz Sikora: Nauka w Polsce przeżywa bezprecedensowy rozkwit i coraz więcej jednostek naukowych jest konkurencyjnych i rozpoznawalnych na całym świecie. Mimo że polskie instytucje są atrakcyjnym miejscem do prowadzenia najnowocześniejszych badań naukowych, brakuje długoterminowych rozwiązań wspierających młodych kierowników grup z ambitnymi pomysłami badawczymi, co utrudnia pełne wykorzystanie międzynarodowego doświadczenia i transfer wiedzy. Zgłosiłem się do programu Dioscuri, ponieważ zapewnia on ten brakujący element, wspierając mój pobyt w jednym z najlepszych ośrodków w mojej dziedzinie (który akurat znajduje się w Polsce), a jednocześnie dajac mi swobodę skoncentrowania się na prowadzeniu badań.

Jakiego rodzaju badania będą Panowie prowadzić w Centrum Dioscuri?

Mateusz Sikora: Trwające prace nad zwalczaniem pandemii pokazaly, że symulacje komputerowe sa niezbędne do integrowania i interpretowania wyników eksperymentów oraz badania mechanizmow i struktur molekularnych. Korzystając z moich wcześniejszych doświadczeń w symulacji kompleksów białek blonowych, wraz z zespołem stworzymy platformę symulacyjną  do zbadania roli modyfikacji potranslacyjnych (PTM) w interakcjach białko-białko. Wykorzystanie symulacji komputerowych pomoże naświetlić molekularne mechanizmy dzialania PTM, które  ze względu na trudności doswiadczalne i właściwości PTM pozostają w większości nieznane. PTM są silnymi biomarkerami nowotworowymi, odgrywają rolę w powstawaniu przerzutów i mają kluczowe znaczenie dla rozwoju szczepionek przeciwnowotworowych i przeciwwirusowych, dlatego nasze odkrycia mogą mieć szersze znaczenie.

Informacje ogólne: Program Dioscuri

Program Dioscuri, zainicjowany przez Towarzystwo Maxa Plancka, ma na celu utworzenie w Europie Środkowej i Wschodniej konkurencyjnych w skali międzynarodowej grup badawczych. Każde Centrum Dioscuri jest finansowane kwotą do 1,5 mln euro przez okres pięciu lat. Koszty są dzielone równo pomiędzy Federalne Ministerstwo Edukacji i Badań Naukowych (BMBF) a polskie Ministerstwo Edukacji i Nauki (MEiN), natomiast instytucje goszczące w Polsce zapewniają niezbędną infrastrukturę. Po udanym starcie w Polsce program został niedawno rozszerzony na Czechy, gdzie obecnie trwa pierwszy konkurs na utworzenie czeskich Centrów Dioscuri.

Pierwsze zaproszenie do składania wniosków dotyczących Centrów Dioscuri w Republice Czeskiej jest otwarte dla kandydatów wszystkich narodowości i ze wszystkich dyscyplin naukowych, w tym nauk humanistycznych, społecznych, przyrodniczych i ścisłych. Wnioski można składać do 25 lipca 2022 r. Więcej informacji można znaleźć na stronie internetowej

************************************************************************************

Komentarz prorektora UJ ds. badań naukowych, prof. Piotr Kuśtrowski: