Niemcy uchodzą za kraj książek, głębi myśli i ambitnych pod względem merytorycznym środków przekazu. Ale Niemcy stały się także krajem disc jockeyów i telenowel. Muzyka i seriale telewizyjne, kasowe filmy i prasa bulwarowa odgrywają w niemieckiej kulturze masowej równie ważną rolę, jak w innych krajach – podobnie zresztą jak niemiecka kultura literacka, teatralna i operowa.

W mediach niemieckich istnieją zjawiska wyjątkowe. Należy do nich akcentowanie suwerenności krajów związkowych w dziedzinie kultury, radiofonii i telewizji oraz zjawisko nieoczywiste w skali globalnej – występowanie obok siebie publicznych i prywatnych środków przekazu. Pod względem wolności prasy i poglądów Niemcy w skali międzynarodowej wypadają bardzo dobrze. Istnieje zarówno pluralizm poglądów, jak i pluralizm informacji. Prasa nie znajduje się w rękach rządu czy partii, ale w rękach prywatnych przedsiębiorstw medialnych. W toku demokratyzacji Niemiec po II wojnie światowej wprowadzono no na wzór brytyjski (BBC) publiczną radiofonię i telewizję. Stacje radiowe i telewizyjne były zakładane jako finansujące się z opłat abonamentowych korporacje (wzgl. podmioty prawa publicznego). W latach 80. powstały telewizyjne stacje prywatne.

Wolność prasy i poglądów jest w Niemczech dobrem chronionym przez prawo konstytucyjne. Konstytucyjne rozumienie wolności prasy i komunikowania się wyraża artykuł 5 Ustawy Zasadniczej: „Każdy ma prawo do wyrażania i rozpowszechniania swoich poglądów słownie, pisemnie i za pomocą obrazu oraz do swobodnego informowania się z powszechnie dostępnych źródeł. (...) Cenzura nie istnieje”.

Ogólnego wyjaśnienia dla struktury mediów niemieckich należy szukać w specyficznych warunkach najnowszej historii kraju. Przewroty XX wieku – demokratyzacja, I wojna światowa, Republika Weimarska, II Rzesza i II wojna światowa, konflikt Wschód-Zachód i zimna wojna, zamieszki studenckie, zjednoczenie – następowały po sobie w Niemczech w odstępach nie dłuższych niż 30 lat i zawsze były związane z aspektem medialnym. Co więcej – bez środków masowego przekazu byłyby niemożliwe.

Autor: prof. dr Jo Groebel,

Znawca Mediów i dyrektor Deutsches Digital Institut w Berlinie. Na Uniwersytecie w Amsterdamie prof. dr Jo Groebel wykłada komunikację społeczną.
Artykuł i pozostałe informacje na tej stronie pochodzą z książki „Niemcy w świetle faktów i liczb”
Wydawca: Federalne Ministerstwo Spraw Zagranicznych, 2010